踽踽誰家子
衣破笠不完
倏從南方來
向我前頭嘆
問子何所憂
自云長艱難
家貧藝醫卜
我來走長安
長安無病人
群醫如邱山
零丁望歸路
極目雲漫漫
二日典空篋
三日輟饔餐
逢人但誤喜
欲言聲屢乾
噫子且休淚
一饋與子歡
悠悠逆旅中
百年誰自寬
慢也莫驟咽
暴盈非壯顏
củ củ (1) thùy gia tử
y phá lạp bất hoàn。
thúc (2) tòng nam phương lai，
hướng ngã tiền đầu thán。
vấn tử hà sở ưu？
tự vân trường gian nan。
gia bần nghệ y bốc，
ngã lai tẩu trường an (3)。
trường an vô bệnh nhân，
quần y như khâu san。
linh đinh (4) vọng quy lộ，
cực mục vân man man。
nhị nhật điển không khiếp，
tam nhật xuyết ung xan。
phùng nhân đãn ngộ hỉ，
dục ngôn thanh lũ can。
y tử thả hưu lệ，
nhất quỹ dữ tử hoan。
du du nghịch lữ (5) trung，
bách niên thùy tự khoan。
mạn dã mạc sậu yết，
bạo doanh phi tráng nhan。
chú thích
(1) củ củ 踽踽: vò võ, lủi thủi, đi một mình.
(2) thúc 倏: chợt. ◎Như: thúc hốt 倏忽 chớp nhoáng, trong khoảnh khắc.
(3) Trường An 長安: tên đô thành xưa bên Trung Quốc. Phiếm chỉ kinh đô.
(4) linh đinh 零丁: cô đơn không nơi nương tựa.
(5) nghịch lữ 逆旅: quán trọ. ◇Lí Bạch 李白: Phù thiên địa giả, vạn vật chi nghịch lữ 夫天地者, 萬物之逆旅 (Xuân dạ yến đào lí viên tự 春夜宴桃李園序) Trời đất là quán trọ của vạn vật.
Dịch nghĩa:
Trên đường gặp người đói
Người đi lủi thủi một mình kia là ai,
Áo rách, cái nón chẳng còn nguyên vẹn.
Chợt từ phía nam lại,
Ðến trước mặt ta than thở.
Ta hỏi: Ông có gì lo,
Nói rằng: Gặp khó khăn đã lâu.
Tôi nhà nghèo, làm nghề thuốc và coi bói,
Đến kinh đô (mong tìm việc sinh sống).
(Nhưng ở) kinh đô không có người bệnh,
Thầy thuốc đông như gò đống.
Tôi bơ vơ không biết nhờ vả vào ai, đang trông ngóng đường về quê,
Dõi mắt nhìn, chỉ thấy mây mờ mù mịt.
Ngày thứ hai (hết tiền giành giụm), phải đem cầm cố cái tráp không,
Ngày thứ ba, hai bữa ăn cũng không có.
Gặp người chỉ mừng hụt,
Muốn nói thêm nhưng đã khan cả tiếng.
Thôi, ông đừng rớt nước mắt nữa,
Cùng ta ăn một bữa cho vui.
(Đời người ta) dằng dặc như ở trong một quán trọ,
(Trong cuộc trăm năm) có mấy ai được ung dung.
Hãy thong thả, đừng nuốt vội,
(Đang đói) mà ăn đầy bụng nhanh quá không tốt đâu.
Dịch thơ:
Trên đường gặp người đói
Lủi thủi ai đi đó,
Áo rách nón tả tơi.
Chợt từ phía nam lại,
Ðến ta than mấy lời.
Hỏi ông có gì lo,
Nói rằng khó khăn mãi.
Nhà nghèo nghề thuốc bói,
Lang thang đến kinh đô.
Kinh đô không người bệnh,
Thầy thuốc mọc như nấm.
Linh đinh ngóng lối về,
Quê nhà mây thăm thẳm.
Hai ngày, đem cầm tráp,
Ba ngày, ăn cũng thôi.
Gặp người chỉ mừng hụt,
Nói thêm đã nghẹn lời.
Thôi, ông đừng khóc nữa,
Một bữa đây cùng vui.
Trăm năm như quán trọ,
Ung dung được mấy người.
Thong thả, đừng vội nuốt,
Ngốn đầy bụng không tốt.
(Đặng Thế Kiệt dịch)
